ENDÜSTRİYEL MİRAS NEDİR?

1970’lerden itibaren, yeni teknolojilerin üretim sistemlerinde kullanımının artması ve üretim tesislerinin şehir merkezlerinden uzaklaşmasıyla birlikte, bu bölgelerde endüstrisizleşme süreci başlamış ve mevcut yapılar kullanılmaz hale gelmiştir. Günümüzde ise kültürel mirasın ve kentsel koruma bilincinin gelişmesiyle birlikte, endüstriyel miras niteliği taşıyan tesislerin ve yapıların keşfedilmesi, restore edilmesi ve yeniden kullanıma açılması, bölge ekonomisine katkı sağlayarak önem kazanmaya başlamıştır. Endüstriyel miras, kültürel miras kavramının alt başlıklarından birisidir ve farklı coğrafyalarda zamanla kullanılamayan endüstriyel yapılar geçmişle gelecek arasında köprü görevi gören, gelecek nesillere sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik yapı ile endüstriyel yapıyı tanıtan ve kendi dönemini temsil eden sembollerdir. Endüstriyel miras, üretim ve madencilik sahalarının yanı sıra enerji ve ulaşım altyapısı gibi teknoloji ve endüstri tarihinin fiziksel kalıntılarını ifade eder.

PROJENİN ÖNEMİ

Uluslararası ölçekte bakıldığında, kömür madenleri, fabrikalar, petrol kuyuları ve diğer birçok endüstriyel miras türü kayıt altına alınarak sürdürülebilirliğinin sağlanması noktasında turizm amaçlı kullanıma açılmaktadır. Türkiye’de ise bu konuda İstanbul ve Ankara özelinde çok az sayıda çalışma olup, bu çalışmaların turizm ile ilişkilendirilmediği görülmektedir. Güneydoğu Anadolu bölgesinde ise böyle bir çalışma yapılmamıştır ve bu yönüyle ilk olacaktır. Aynı zamanda bu proje ile Batman’ın sahip olduğu kültürel miras turizmi çekim unsurlarının çeşitlendirileceği ve bölgeye daha fazla turist çekebilme potansiyeli oluşturulacağı düşünülmektedir. Böylelikle hem turizm çeşitliliği (arz), hem ziyaretçi sayısı (talep) artacak ve bu durum istihdamın da artmasına vesile olacaktır.

PROJENİN AMACI

Bu projenin amacı, Batman ve ilçelerindeki endüstriyel mirası belirlemek, sınıflandırmak ve kültürel miras turizmine entegre etmektir. İncelenen endüstriyel miras yapılarının derlenmesi, kültürel varlıkların birbirleriyle ilişkilendirilmesine ve temelde sadece endüstriyel üretime dayanmayan, aynı zamanda bu üretim yapılarına hizmet eden ulaşım altyapısı ve depolama hizmetlerini içeren bir çerçevede çeşitlenmesine de olanak sağlamaktadır. Bazı yapılar, zaman içinde kentsel simgeler haline gelmiş olup, bu tür yapılar, tüm endüstriyel miras yapıları için uzun vadeli stratejik örnekler olarak kabul edilebilir. Bu doğrultuda, projede ele alınan endüstriyel miras yapıları, farklı sektör grupları altında ve illere göre ayrılacaktır. Özetle, bu çalışma, bölgedeki endüstriyel mirasın önemine vurgu yaparak, bu değerlere farkındalık yaratmayı, endüstrinin sosyal ve kültürel değerlerinin gelecek nesillere aktarılmasına katkı sağlamayı ve bölgenin kültürel miras turizmi alanındaki marka değerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, bölgenin potansiyelleri ve envanteri bu çalışma ile açığa çıkarılacaktır. Ayrıca projenin ilerleyen dönemlerde yapılacak araştırmalara ışık tutması ve yol gösterici olması hedeflenmektedir.

Projenin üç temel hedefi bulunmaktadır.

  • Batman’ın endüstriyel miras alanlarının belirlenmesi ve envanterinin yapılması,
  • Belirlenen endüstriyel miras alanlarının kültürel miras turizmi ile entegrasyonunun sağlanması,
  • Batman’ın endüstriyel miras unsurları ile birlikte kültürel miras turizminden daha fazla pay alabilmesi ve bu alanda markalaşması

YÖNTEM

Bu proje, Batman merkez ve ilçelerini kapsamaktadır. Projenin hedef aldığı kesimler hem Batman’da faaliyet gösteren turizm paydaşları (oteller, seyahat acentaları, yerel halk, rekreasyon işletmeleri, gastronomi tesisleri, kamu kurumları vb.) hem de Batman’ı ziyaret eden/ziyaret edecek olan yerli/yabancı turistlerdir. Başka bir ifadeyle proje hem Batman’ın endüstriyel miras alanlarının belirlenerek kültürel miras turizmi yoluyla sosyo-ekonomik katkı sağlamayı hem de söz konusu miras unsurlarını kayıt altına alarak gelecek kuşaklara aktarmayı hedeflemektedir. Dolayısıyla projenin hedef aldığı kesim ve etkileyeceği taraflar Batman’daki tüm sosyo-ekonomik aktörler ve Batman’ı ziyaret edecek olan potansiyel yerli/yabancı turistlerdir. Bu bağlamda Batman’da yer alan endüstriyel miras alanlarında hem gözlem yapılmış hem de söz konusu yapılar kayıt altına alınarak envanter oluşturulmuştur. Aynı zamanda söz konusu endüstriyel miras alanlarına ilişkin bilgi sahibi (ilgili) kişiler ile görüşmeler gerçekleştirilerek sözlü tarih araştırması da yapılmıştır