TPAO

Petrol için İlk Sondaj ve Kamplar – MTA Dönemi

Türkiye “Petrol Arama ve İşletme İdaresi”nin 20 Mayıs 1933 tarih ve 2189 Sayılı Kanun ile kurulmasıyla, petrol arama çalışmalarına ağırlık verildi. Daha sonra madenlerimizin gerekli jeoloji ve madencilik yöntemleriyle sistemli olarak araştırılması ve işletilmesi amacıyla 22 Haziran 1935 tarih ve 2804 sayılı yasayla Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü (MTA) kurulmuştur. 1934 yılında bugünkü Midyat-Sarıköy sınırları içinde kalan Başbirin’de ilk sondaj çalışmaları yapılmış ancak o bölgedeki çalışmalar istenilen sonucu vermeyince sondaj çalışmaları 1939 yılında Raman dağlarına doğru kaydırılmıştır. Raman Dağı Meymune Boğazı mevkiinde açılan Raman-1 kuyusunda 1940 yılı sonbaharında 20 Nisan petrol bulunmuş ve günde 10 ton kadar ürün vermeğe başlamıştır. Böylece Sarıköy’de bulunan kamp da bugünkü Hasankeyf yolu üzerinde bulunan Meymune (Meymuniye) Boğazı’na taşınmıştır. Bölgede arka arkaya 7 kuyu daha açılmış ancak Raman-1 ve Raman-5 dışındaki kuyulardan petrol çıkmamıştır. Bunlardan da Raman 1 ve 5’den bir müddet sonra (6 ay) su çıkmaya başlamış ve maalesef üretim durmuştur. İlk 7 kuyunun ardından 1945’de sondajına başlanan Raman-8 kuyusunda ise 1364 metrede 1946 yılında ilk kez istenilen kalite ve düzeyde petrole ulaşılmıştır. Bunun üzerine hemen yakınında Raman 9 ve diğer kuyular açılmış ve petrole ulaşılmıştır. 1947 yılında da Raman’ın 19 km kuzeydoğusunda yer alan Garzan Dağı’nda da sondaj çalışmaları başladı ve bu bölgede de petrole ulaşıldı. Böylece Meymune boğazında ilk tedrici rafineri ve depolama alanı kurulmuş ancak sondajların ve üretilen petrol miktarının günden güne artmasıyla daha büyük ve modern bir rafineri kurulması ihtiyacı ortaya çıkmıştır.

Sarıköy Kampı

Meymune Boğazı Kampı

TPAO ve Batman Rafinerisi-Site

Artan keşif, sondaj ve petrol miktarı üzerine bugünkü TPAO site olarak bilinen alanda, tren garının olduğu bölgede, MTA tarafından Batman Rafinerisi’nin kurulması kararlaştırılmıştır. Maden Teknik Arama Enstitüsü’nün petrol arama çalışmalarını 1954 yılında kurulan TPAO’ya bırakmasıyla Batman’da Bölge Müdürlüğü kurulmuş ve aynı yıl rafineri ve lojman inşaatlarına başlanmıştır. İlk tesisler 1955 yılında hayata geçmiştir. 1934 ile 1948 yılları arası, Cevat Eyüp Taşman, Mehlika Taşman ve birkaç yurt dışı eğitimi alarak ülkeye dönmüş uzman dışında sondaj ve üretim çalışmalarında Amerikalı mühendislerin çoğunlukta olduğu bir dönemdi. Amerika’da eğitim gördükten sonra petrolün bulunduğu Raman Dağı’nda çalışan ilk petrol mühendislerinin yılları Site Mahallesi’nde geçti. Yine ilk atölyeler, motorlar, kamyonlar, sinema (günümüzde okul binası), misafirhane, lojmanlar, açık havuzlar, kafeteryalar, market, restaurant gibi pek çok birimi ve miras unsurunu bünyesinde barındıran TPAO Bölge Müdürlüğü Site Mahallesi 70 yıllık tarihi ile günümüzde de pek çok yerli ve yabancı ziyaretçinin Batman’a gelişlerindeki uğrak noktalarından birisidir. Batman’ın endüstriyel miras listesi içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Batman’ın sosyo-ekonomik gelişiminin simge alanı olarak dikkat çekmektedir.